Sáng ngày 16/5/2019, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh (Phòng 9) đã phối hợp với Tòa án nhân dân tỉnh tổ chức phiên tòa dân sự sơ thẩm rút kinh nghiệm đối với vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tiền bồi thường về quyền sử dụng đất, tài sản trên đất khi Nhà nước thu hồi đất” giữa nguyên đơn anh Phạm Văn Thắng (SN 1980) với bị đơn bà Lê Thị Ly (SN 1947) cùng địa chỉ: Thôn Đoài, xã Khả Phong, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: UBND xã Khả Phong, UBND huyện Kim Bảng và 06 người khác.
Đây là vụ án có tính chất phức tạp, đa dạng người tham gia tố tụng, có luật sư bảo vệ quyền lợi ích cho nguyên đơn nên được hai cơ quan Tòa án và Viện kiểm sát lựa chọn tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm hai ngành hai cấp.
Thành phần tham dự phiên tòa rút kinh nghiệm: Về phía ngành Kiểm sát có đồng chí Phan Văn Minh - Phó Viện trưởng VKSND tỉnh cùng toàn thể các đồng chí lãnh đạo, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên Phòng 9 và đại diện lãnh đạo, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên làm công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự của 6 đơn vị Viện kiểm sát huyện, thành phố trực thuộc. Về phía Tòa án có đồng chí Đặng Văn Thuy – Phó Chánh án Tòa án tỉnh và Thẩm phán Tòa án 2 cấp.
Toàn cảnh phiên tòa
Nội dung vụ án: Theo đơn khởi kiện, ý kiến trình bày của các bên đương sự và tài liệu thu thập được xác định nội dung vụ án như sau:
Năm 1994, hộ gia đình bà Lê Thị Ly được UBND xã Khả Phong giao chia 07 suất ruộng cấy nông nghiệp ở xứ đồng Đống Đa, xã Khả Phong. Năm 2001 UBND huyện Kim Bảng cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thửa số 69(3) diện tích 1.530m2; thửa số 71(1) diện tích 2.351m2, thời hạn sử dụng đều đến tháng 12/2013 mang tên hộ bà Lê Thị Ly.
Năm 2006, gia đình anh Phạm Văn Thắng (cùng thôn) có nhu cầu làm trang trại VAC nên thỏa thuận nhận chuyển nhượng của hộ bà Ly thửa số 71 (1) diện tích 2.351m2. Khi chuyển nhượng, bà Ly và ông Điềm (chồng bà Ly) đã xác lập, ký “Đơn đề nghị về việc chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp” ngày 12/5/2006 gửi UBND huyện, UBND xã với nội dung: “Gia đình tôi có một thửa đất với diện tích 2.351m2 đất lúa thuộc tờ bản đồ số 14 thửa số 71 (1), bản đồ xã Khả Phong năm 2001 đã được cấp giấy chứng nhận. Nay vì tuổi cao, sức yếu, các con đi công tác xa nên không có nhu cầu sử dụng. Gia đình tôi đã thống nhất toàn bộ gia đình chuyển quyền sử dụng đất cho bà Vũ Thị Kim có hộ khẩu thường trú tại xóm 16, xã Khả Phong cùng con trai là Phạm Văn Thắng (SN 1980)…, thời hạn chuyển quyền đến ngày 31/12/2013, sau năm 2013 nếu chính sách Nhà nước chưa thay đổi thì bà Vũ Thị Kim cùng con trai vẫn tiếp tục sử dụng diện tích đất này. Vậy đề nghị UBND xã Khả Phong, UBND huyện Kim Bảng cho phép 2 giai đình được làm hồ sơ chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật”. Trong đơn hai bên không thỏa thuận về giá trị chuyển nhượng nhưng bà Kim (anh Thắng) đã trả cho bà Ly 17.200.000đồng, bà Ly thừa nhận đã nhận tiền của bà Kim (anh Thắng).
Được sự nhất trí của chính quyền địa phương, sau khi nhận đất anh Thắng thuê người đào ao, trồng cây cối, làm trang trại và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước. Năm 2014, hết thời hạn sử dụng ruộng đất ghi trên giấy chứng nhận, gia đình bà Ly yêu cầu gia đình anh Thắng trả lại ruộng nhưng hai bên chưa thống nhất được cách giải quyết.
Năm 2015, UBND huyện Kim Bảng ban hành Thông báo số 46 về việc thu hồi đất (đợt 7) tại xã Khả Phong để thực hiện dự án Khu du lịch Tam Chúc, tỉnh Hà Nam. Ngày 09/3/2018, UBND huyện Kim Bảng ban hành Quyết định số 1711/QĐ-UBND về việc thu hồi thửa đất số 71 (1) của hộ bà Lê Thị Ly; đồng thời xây dựng phương án bồi thường đất và hỗ trợ cho gia đình bà Ly với tổng số tiền 387.915.000đ, còn hộ anh Thắng được chi trả tiền bồi thường tài sản trên đất là 974.750.007đ. Do có sự tranh chấp số tiền bồi thường 387.915.000đ giữa anh Thắng và gia đình bà Ly nên Ban giải phóng mặt bằng huyện Kim Bảng đã gửi số tiền 387.915.000đ vào Kho bạc nhà nước huyện Kim Bảng để chờ kết quả giải quyết.
Ngày 26/3/2019, anh Thắng khởi kiện yêu cầu Tòa án nhân dân tỉnh Hà Nam giải quyết: Hủy Quyết định thu hồi đất số 1711/QĐ-UBND ngày 09/3/2018 của UBND huyện Kim Bảng. Công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ký ngày 12/5/2006 giữa gia đình anh và gia đình bà Lê Thị Ly; công nhận quyền sử dụng đất và công nhận quyền về tài sản đối với quyền sử dụng đất cho anh; công nhận anh là người được bồi thường về quyền sử dụng đất, tài sản trên đất và các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất.
Bị đơn bà Lê Thị Ly có quan điểm: gia đình bà chỉ thỏa thuận nhường quyền cho hộ anh Thắng sản xuất, canh tác trên đất nông nghiệp đến năm 2013 chứ bà không có quyền bán hoặc chuyển nhượng vì trong đó có đất tiêu chuẩn của các con bà, đến năm 2013 anh Thắng phải trả lại ruộng. Đối với “Đơn đề nghị về việc chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp” ngày 12/5/2006, bà không viết, không ký. Số tiền 17.200.000đồng anh Thắng đưa không phải tiền chuyển nhượng mà chỉ là tiền hỗ trợ để bà đong lúa ăn (khoảng 200.000đồng/sào/vụ). Diện tích đất trên vẫn nằm trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp cho gia đình bà, vì vậy UBND huyện Kim Bảng có Quyết định thu hồi đất và bồi thường cho gia đình bà là đúng.
Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan UBND huyện Kim Bảng có quan điểm: Căn cứ vào Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và hồ sơ địa chính, UBND huyện Kim Bảng đã ra Quyết định thu hồi đất số 1711 đối với hộ bà Ly thửa số 71/1, tờ bản đồ số 14, diện tích 2.351m2 và xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ về đất cho gia đình bà Ly là đúng.
Trên cơ sở kết quả tranh tụng, nghe Kiểm sát viên phát biểu ý kiến, Hội đồng xét xử đã tuyên bản án chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Công nhận giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa hộ gia đình bà Ly và gia đình anh Thắng có hiệu lực một phần đối với diện tích đất tiêu chuẩn của bà Ly là 336m2, vô hiệu đối với phần diện đất tiêu chuẩn của 6 người con bà Ly là 2.015m2 tại thửa 71/1 tờ bản đồ số 14. UBND huyện Kim Bảng có trách nhiệm chi trả cho hộ anh Thắng số tiền bồi thường, hỗ trợ đối với diện đất 336m2 là 55.440.000đ; chi trả cho hộ bà Ly khoản tiền bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi 2.015m2 đất ruộng tiêu chuẩn của 6 người con tại thửa 71/1 tờ bản đồ số 14 là 332.475.000đ. Bà Ly có trách nhiệm trả cho anh Thắng 14.570.00đ tiền chuyển nhượng đất đã nhận của anh Thắng (phần vô hiệu) và bồi thường thiệt hại cho hộ anh Thắng 86.180.000đ.
Sau khi kết thúc phiên toà, Viện kiểm sát và Tòa án tổ chức phiên họp rút kinh nghiệm riêng. Đồng chí Phan Văn Minh - Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh đã chủ trì phiên họp rút kinh nghiệm với thành phần VKS 2 cấp tham dự phiên tòa theo Hướng dẫn số 32/HD-VKSTC ngày 30/11/2018 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Tại phiên họp rút kinh nghiệm, các thành viên tham dự phiên tòa đã nhận xét, đánh giá, đóng góp ý kiến về những mặt đạt được cũng như một số tồn tại trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của Kiểm sát viên theo sáu nội dung hướng dẫn của Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Đồng chí Phan Văn Minh – Phó Viện trưởng VKS tỉnh kết luận, đánh giá Kiểm sát viên tham gia phiên tòa đã thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ; phiên tòa rút kinh nhiệm đạt được mục đích, yêu cầu, đồng thời chỉ đạo Viện kiểm sát 2 cấp tăng cường tổ chức các phiên tòa dân sự, hành chính rút kinh nghiệm nhằm thực tiện tốt công tác tự đào tạo tại chỗ, nâng cao trình độ, năng lực, kỹ năng xử lý tình huống và áp dụng pháp luật trong công tác giải quyết các vụ án dân sự, hành chính, đáp ứng ngày một tốt hơn yêu cầu cải cách tư pháp./.