Xác định độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi

Thứ tư - 27/04/2016 05:39 9.218 0
Người dưới 18 tuổi, là người chưa phát triển đầy đủ về thể chất và tâm sinh lý, là những đối tượng dễ bị tổn thương, vì vậy trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi cần phải bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của họ theo quy định của pháp luật. Xuất phát từ ý nghĩa nhân văn đó, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã dành hẳn một chương với tên gọi là “Thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi” nằm trong phần thứ bảy “Thủ tục đặc biệt” với nhiều nội dung mới được sửa đổi, bổ sung, trong đó đã quy định cụ thể về việc “Xác định độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi”.
Việc xác định độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi có ý nghĩa quan trọng trong quá trình xử lý, giải quyết các vụ án hình sự, nó là cơ sở pháp lý để các cơ quan tiến hành tố tụng xác định việc có truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trong một số trường hợp theo luật định. Tuy nhiên, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 lại không có quy định nào về cách xác định độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi. Trong khi đó trên thực tế đã có rất nhiều các vụ án hình sự khiến các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải “đau đầu” trong quá trình giải quyết khi không đủ căn cứ để xác định chính xác độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi. Để giải quyết vấn đề này các cơ quan tư pháp Trung ương đã phải ra Thông tư hướng dẫn. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc những quy định của Thông tư 01/2011/TTLT-VKSTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH ngày 12/07/2011 giữa các cơ quan Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về xác định độ tuổi đối với bị can, bị cáo và người bị hại là người chưa thành niên, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã đưa vào một điều luật cụ thể Điều 417 quy định chặt chẽ về cách xác định độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi, cụ thể như sau:

Thứ nhất, việc xác định độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện theo quy định của pháp luật.

Để xác định tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng cần phải áp dụng mọi biện pháp để xác định chính xác ngày, tháng, năm sinh của họ, căn cứ vào các tài liệu hợp pháp như giấy khai sinh, sổ hộ khẩu gia đình, các giấy tờ, tài liệu khác… Các tài liệu đó phải do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng (gồm cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra) thu thập theo trình tự, quy định của pháp luật.

Thứ hai, trong trường hợp cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã áp dụng mọi biện pháp hợp pháp mà vẫn không xác định được chính xác thì ngày, tháng, năm sinh của người bị buộc tội, người bị hại được xác định trong 5 trường hợp như sau:

+ Trường hợp xác định được tháng nhưng không xác định được ngày thì lấy ngày cuối cùng của tháng đó làm ngày sinh.
+ Trường hợp xác định được quý nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng của tháng cuối cùng trong quý đó làm ngày, tháng sinh.  
+ Trường hợp xác định được nửa của năm nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng trong nửa năm đó làm ngày, tháng sinh.
+ Trường hợp xác định được năm nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng trong năm đó làm ngày, tháng sinh.
+ Trường hợp không xác định được năm sinh thì phải tiến hành giám định để xác định tuổi.

Như vậy, có thể thấy điều 417 BLTTHS năm 2015 đã có sự sửa đổi, bổ sung so với điều 11, 12 của Thông tư số 01 về cách xác định độ tuổi của bị can, bị cáo, người bị hại là người dưới 18 tuổi, đó là: 

- Điều 417 BLTTHS năm 2015 đã mở rộng hơn về phạm vi đối tượng để xác định độ tuổi dưới 18 tuổi: Theo Thông tư số 01 thì đối tượng để xác định độ tuổi dưới 18 tuổi là bị can, bị cáo và người bị hại, nhưng trên thực tế khi bắt, tạm giữ người dưới 18 tuổi thì các cơ quan tiến hành tố tụng đã tiến hành các biện pháp thu thập tài liệu xác định đội tuổi của họ trước khi ra quyết định khởi tố bị can. Vì vậy khoản 1 điều 417 đã quy định cụ thể đối tượng là người bị buộc tội (gồm người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo) và người bị hại dưới 18 tuổi để buộc các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải thực hiện các biện pháp xác minh độ tuổi đối với người bị buộc tội trước khi ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can thay vì thực hiện tùy nghi như trước đây nhằm hạn chế đến mức thấp nhất trong một số trường hợp khởi tố vụ án, khởi tố bị can sau đó phải đình chỉ do người phạm tội dưới 18 tuổi.

- Về cách xác định độ tuổi của người bị hại theo khoản 2 điều 417 đã có sự thay đổi: Theo điều 12 của Thông tư số 01 thì cách xác định tuổi của người bị hại theo hướng có lợi cho bị can, bị cáo, có nghĩa là trong trường hợp đã áp dụng các biện pháp hợp pháp mà vẫn không xác định chính xác ngày, tháng sinh của người bị hại thì lấy ngày đầu tiên của tháng, của quý, của năm đó để làm ngày tháng sinh. Trong khi đó khoản 2 điều 417 lại quy định cách xác định độ tuổi của người bị buộc tội và người bị hại là như nhau (đều lấy ngày cuối cùng của tháng, của quý, của năm để làm ngày, tháng sinh).

Có thể thấy cách xác định độ tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi theo điều 417 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã bảo đảm được sự công bằng giữa người bị buộc tội với người bị hại theo nguyên tắc cơ bản của Bộ Luật Tố tụng hình sự là “bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật”, tuy nhiên về một góc độ nào đó lại không thể hiện được tinh thần của nguyên tắc suy đoán vô tội, có nghĩa là nếu không chứng minh được thì nên tính theo hướng có lợi người bị buộc tội. Thiết nghĩ điều 417 nên quy định cách xác định độ tuổi của người bị buộc tội và người bị hại theo tinh thần của Thông tư số 01 sẽ là phù hợp hơn.                                                                                           

Tác giả: Thu Hiền

Tổng số điểm của bài viết là: 1 trong 1 đánh giá

Xếp hạng: 1 - 1 phiếu bầu
Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây